Ekologia ma bardzo szerokie, a przez to, nieprecyzyjnie określone znaczenie. Kiedy słyszymy: ekologia lub ekologiczny, nie zawsze wiążemy te pojęcia z nauką, a to nie do końca poprawne rozumienie tego pojęcia. Często mówimy, że coś jest “ekologiczne”, a myślimy o tym, że jest naturalne, wytwarzane w zgodzie ze środowiskiem, nieszkodliwe lub nietoksyczne.
A tak naprawdę ekologia jest nauką zajmującą się badaniem i analizą zależności zachodzących w świecie przyrody. Chcesz dowiedzieć się więcej? Zapraszam Cię do artykułu. Postaram się w nim przybliżyć właściwe pojęcie ekologii.
Co to jest ekologia?
Nazwa ekologia pochodzi od greckich słów: oíkos + lógos, co oznacza, dom + nauka. Tak więc omawianą dziedzinę można potraktować jako naukę o domu, gdzie dom, to środowisko. Krótko mówiąc jest to nauka o przyrodzie i jej funkcjonowaniu. Bada ona organizmy żywe oraz ich relacje z zamieszkiwanym przez nie środowiskiem. Przedmiotem ekologii są także wzajemne zależności między różnymi ekosystemami oraz struktury tych ekosystemów. Rozpatruje ona także powiązania świata organizmów żywych i ich środowiskiem biotycznym i abiotycznym.
Środowisko biotyczne
to oddziaływania między sobą organizmów żywych np. dwóch różnych gatunków w obrębie jednego ekosystemu.
środowisko abiotyczne
to czynniki fizykochemiczne, które mają wpływ na kształtowanie się ekosystemów: klimat, temperatura, nasłonecznienie, wilgotność, ciśnienie, promieniowanie światła, skład chemiczny wody, ukształtowanie terenu itp.
Skąd wzięło się pojęcie ekologia?
Do ogólnego użycia wprowadził ten termin niemiecki biolog Ernst Haeckel w 1869 roku. Określił nim badania nad zwierzętami i ich reakcjami z otaczającym światem (zarówno środowiskiem abiotycznym, jak i biotycznym). Niemieckiego biologa szczególnie zainteresowały przyjazne i wrogie interakcje zwierząt z innymi organizmami (zwierzętami i roślinami).
Doszedł on do wniosku, że w przyrodzie istnieją układy biologiczne. Stanowią je powiązania między organizmami i otaczającym je środowiskiem. Zachodzi między nimi stała wymiana energii i materii. Prawidłowe ich funkcjonowanie, Ernst Heackel, nazwał homeostazą.
Inny ekolog Charles J. Krebs pochodzący z Ameryki, widział ekologię jako dziedzinę nauki, która zajmuje się badaniem zależności między występowaniem, a rozmieszczeniem w przyrodzie poszczególnych gatunków. Optował on za podziałem ekologii na:
- opisową – która bada wzajemne wpływy, zależności i powiązania między gatunkami.
- ewolucyjną – która przygląda się poszczególnym gatunkom z punktu widzenia procesu ewolucji.
Czym się zajmuje ekologia?
Na przestrzeni lat ekologia miała różne definicje. W zależności od teorii danego badacza i jego interpretacji. Współcześni badacze natomiast dzielą ekologię na:
- dotyczącą jednego gatunku: skupiając się na historii tego gatunku, rozwoju jego populacji, powiązań z innymi organizmami itd.
- dotyczącą wielu gatunków – zajmującą się grupami wielu gatunków oraz analizą ich struktury i przekształcaniem się całych ekosystemów.
Jak wytłumaczyć dziecku co to jest ekologia
Ekologia przygląda się wszystkim zjawiskom jakie zachodzą między organizmami żywymi, czyli zwierzętami i roślinami. Bada także ich relacje z otaczającym je środowiskiem.
Interakcje, czyli zachodzące między organizmami relacje, mogą być pozytywne i negatywne. Mogą budować, a czasem także i niszczyć. Zadaniem ekologii jest przewidywać i diagnozować konsekwencje istniejących oraz potencjalnych relacji.
Pod tym względem jej aspekt działania mocno łączy się z ochroną środowiska. Z tą różnicą, że celem ochrony środowiska jest minimalizowanie szkodliwego wpływu rozwoju cywilizacji na środowisko.
Podstawowe pojęcia ekologiczne
struktura
W ekologii jest to bardzo ważne pojęcie. Zwraca ono uwagę na to, że środowisko w którym żyjemy to sieć wzajemnych powiązań – zależności i wpływów między organizmami.
zespół
Jest to zgrupowanie gatunków, które ma wewnętrzne mechanizmy regulujące np. regulacja liczebności oparta na konkurencji międzygatunkowej.
biocenoza
To zespół żywych organizmów, zamieszkujących dane siedlisko i powiązanych ze sobą poprzez wzajemne zależności. Jest to żywa część ekosystemu, obejmuje: populacje i gatunki organizmów roślinnych i zwierzęcych.
biotop
To nieożywiona cześć ekosystemu, która stanowi przestrzeń do życia dla organizmów żywych.
ekosystem
To układ ekologiczny, który tworzą razem biocenoza i biotop, czyli zbiór powiązanych ze sobą gatunków (biocenoza) zasiedlający środowisko odpowiednie do jego bytowania (biotop).
krajobraz ekologiczny
Jest to układ składający się z kilku ekosystemów różniących się od siebie charakterem np. puszcza.
nisza ekologiczna
Są to podstawowe, określone, wymagania organizmów żywych do przeżycia i wydanie na świat potomstwa.
siedlisko
To obszar, który został wyodrębniony na podstawie cech geograficznych, klimatycznych i glebowych, na którym zamieszkują dane organizmy.
Prawda, że to ciekawe i zaskakujące? Potoczne rozumienie słów ekologia i ekologiczny, tak bardzo weszły do codziennego użycia, że ciężko myśleć o nich inaczej. Ekologicznymi nazywamy różnego rodzaju akcje społeczne dotyczące sadzenia drzew, zbierania śmieci, segregacji odpadów, działania w duchu zero waste. Tymczasem ekologia to nauka przyrodnicza i tak ją należy postrzegać.