Unikanie marnowania jedzenia to proces, który wymaga świadomości, planowania i elastyczności. Pamiętaj, że każdy krok, nawet ten mały, może przyczynić się do zmniejszenia ilości marnowanej żywności. Ten artykuł podpowie Ci jak nie marnować jedzenia, dbając nie tylko o swój domowy budżet, ale i o zasoby.
Polacy marnują jedzenie
W Polsce rocznie marnuje się około 5 milionów ton żywności. Z tego 15 procent stanowią straty na etapie przetwarzania, kolejne 15 procent żywności traci się w procesie handlu, jednak aż 60 procent strat to wyrzucane przez nas ilości jedzenia.
Co sekundę ląduje w koszu 153 kg produktów, w tym 92 kg wyrzucamy my – indywidualni konsumenci. Co sekundę aż 184 bochenki chleba trafiają do kosza w Polskich domach.
Wyrzucanie żywności to nie tylko niewłaściwe z etycznego i ekonomicznego punktu widzenia, ale także wpływa na rynek i gospodarkę żywnościową. W skali globalnej problem jest na tyle poważny, że Organizacja Narodów Zjednoczonych wyznaczyła cel zmniejszenia marnotrawienia żywności na lata 2015-2030.
Jak nie marnować jedzenia? 10 praktycznych wskazówek
Sytuacja ma szansę poprawić się dzięki wzrastającej społecznej świadomości (aż 60 procent Polaków przyznaje się do marnowania żywności, co oznacza, że problem jest dostrzegany) oraz bardziej rozważnemu postępowaniu producentów i dużych sprzedawców żywności, którzy zaczynają przekazywać niesprzedane nadwyżki, takie jak sezonowe produkty, do Banków Żywności współpracujących z lokalnymi organizacjami, przekazując tym samym jedzenie osobom potrzebującym.
Przeczytaj również:
Zero waste – co to jest, zasady
1. Jak nie marnować jedzenia – zrób listę zakupów
Robienie zakupów na podstawie listy przyspiesza proces (nie spędzamy długich chwil na zastanawianiu się, co wybrać) i pomaga kontrolować wydatki (trudniej jest wpaść w pułapkę przypadkowego wkładania produktów do koszyka). Przygotowanie listy zakupów dla zaplanowanych wcześniej posiłków to skuteczna metoda, aby kupować tylko tyle żywności, ile rzeczywiście spożyjesz. Jeśli tradycyjny papier i długopis wydają się przestarzałe, istnieje wiele aplikacji na smartfony, które umożliwiają tworzenie list zakupowych. Niektóre z nich podpowiadają, które z odwiedzanych przez ciebie sklepów mają promocje na produkty z twojej listy.
2. Kupuj to, co niezbędne
Zanim przystąpisz do większych zakupów, warto sprawdzić zawartość swoich kuchennych półek oraz lodówki, aby uniknąć zakupu podwójnych produktów i tym samym uniknąć marnotrawstwa. Często żywność ląduje w koszu, ponieważ kupujemy jej za dużo. Dlaczego tak się dzieje? Trudno jest nam oszacować, ile faktycznie potrzebujemy, a także ulegamy reklamom typu „weź 3, zapłać za 2”.
Warto zastanowić się, czy będziemy w stanie to wszystko przechować i zjeść w odpowiednim czasie.
2. Planuj posiłki
Zanim przystąpisz do zakupów jedzenia, zastanów się, co z nich przyrządzisz na obiad. Łatwiej jest dokonywać rozsądnych i ekonomicznych zakupów spożywczych, kiedy masz wcześniej zaplanowane posiłki – przynajmniej dla głównych dań.
3. Sprawdzaj datę ważności:
Unikaj kupowania na zapas produktów łatwopsujących się i krótkim okresem przydatności do spożycia. Może okazać się, że zepsują się, zanim ich użyjesz.
Ponadto znajomość oznaczeń przy terminach ważności jest także istotna. „Należy spożyć do” umieszczane jest na produktach nietrwałych, takich jak nabiał. Oznacza, że po tym terminie produkt może być niebezpieczny dla zdrowia.
„Najlepiej spożyć przed” sugeruje, że po upływie terminu produkt nadal jest jadalny, choć może nie zachowywać pełnych właściwości.
Stosuj zasadę FIFO
ZASADA „FIFO” – z ang. „First in-first out”, czyli produkty z krótką datą ważności należy ustawiać w lodówce z samego przodu, aby spożywać je jako pierwsze.
4. Przechowuj jedzenie odpowiednio
Warzywa najlepiej trzymać w dolnej szufladzie lodówki, a mięso zamrażać, jeśli nie zamierzasz go natychmiast spożyć. Wędliny kupione na wagę warto przenieść do pudełka lub zawinąć w papier. Monitoruj także temperaturę w lodówce i dostosowuj ją do ilości przechowywanych produktów.
5. Korzystaj z zamrażarki
Jeśli przygotujesz zbyt dużo jedzenia (co często zdarza się w okresie świąt, takich jak Boże Narodzenie czy Wielkanoc), a nie ma na nie już ochoty, warto zamrozić je na później. Możesz również pokroić nadmiar owoców na porcje i zamrozić je do późniejszego użycia w smoothie. Zamrażanie jest mało inwazyjnym sposobem przechowywania żywności, który zachowuje większość wartości odżywczych produktów.
6. Wykorzystuj resztki z obiadu
Obiady rzadko bywają spożywane w całości – czasem przeceniamy nasze apetyty. Zamiast tego, możesz planować przygotowywanie obiadu z myślą o dwóch dniach, lub kreatywnie wykorzystać resztki.
W pełni wykorzystuj resztki po obiedzie! Z ziemniaków stworzysz kopytka, a pokrojone pomidory, sery, wędliny lub warzywa z patelni posłużą jako doskonałe dodatki do omletu. Natomiast pieczeń świetnie sprawdzi się pokrojona i dodana do sałatki!
7. Nie musisz trzymać się ściśle przepisu – bądź kreatywny i stosuj zamienniki
Nie zawsze musisz ślepo przestrzegać przepisu, zwłaszcza gdy mamy do czynienia z wieloma składnikami. Warto korzystać z przepisu jako inspiracji, ale dostosowywać go do tego, co mamy dostępne w lodówce. Cukinia może zastąpić bakłażana, cebula może zastąpić pora, orzechy włoskie mogą być alternatywą dla pecan, a wieprzowina może zastąpić wołowinę. Oczywiście, smak dania będzie nieco inny, ale taka elastyczność pomoże ograniczyć marnowanie jedzenia i jednocześnie oszczędzić nieco pieniędzy.
8. Nie wyrzucaj czerstwego chleba
Często zdarza się, że czerstwy chleb ląduje w koszu, co jest zupełnie nieuzasadnione. W rzeczywistości, można go łatwo wykorzystać do przygotowania smacznych zapiekanek lub grzanek, zarówno w wersji słodkiej, jak i wytrawnej. Innym świetnym sposobem jest wysuszenie chleba, a następnie rozdrobnienie go na tarce, co pozwoli uzyskać bułkę tartą.
Tylko pamiętaj, że chleb nie nadaje się do karmienia nim ptaków.
9. Kupuj produkty na wagę
Wybierając produkty na wagę, masz pełną kontrolę nad ilością, którą nabywasz. Możesz kupować dokładnie tyle, ile jest ci potrzebne na dany okres czasu, co minimalizuje ryzyko pozostawiania nieużytych produktów.
Wybieraj pojedyncze banany
Czy słyszałaś o tej inicjatywie? Często zdarza się, że chcemy nabyć 3 banany. W takim przypadku, co robimy? Wyrywamy trzy pełnowartościowe owoce z kiści, która początkowo zawierała 4, i z uśmiechem kierujemy się do kasy. Podobnie postępuje kolejny klient i tak w kółko. Jak się łatwo domyślić, wiele z tych bananów kończy swój los na śmietniku. Dlatego następnym razem, gdy będziesz potrzebować 3 bananów, wybierz 3 samotne sztuki!
10. Jak nie marnować jedzenia? Rób przetwory
Gdy masz dostęp do obfitej ilości świeżych owoców, na przykład z ogrodu, warto skorzystać z okazji i stworzyć przetwory. Odpowiednio przechowywane przetrwają dłużej niż surowe produkty, eliminując potrzebę poszukiwania owoców zimą do ciast czy warzyw do sałatek. Pamiętaj jednak, aby zużyć wszystkie przygotowane przetwory w ciągu roku od ich wykonania.
Jak nie marnować jedzenia? Porady na koniec
- Zamrażaj świeże zioła: Aby przedłużyć trwałość świeżych ziół, pakuj je do woreczków i umieszczaj w zamrażarce. Dzięki temu zawsze będziesz mieć je pod ręką, gdy będą potrzebne do potraw.
- Przetwarzaj zioła przed zepsuciem: Zioła, które zaczynają tracić świeżość, możesz posiekać, wymieszać z oliwą i przyprawami, a następnie zamrozić w kostkach lodu. Tak przygotowany dodatek świetnie nadaje się jako przyprawa do duszonych warzyw czy innych potraw.
- Odpowiednie przechowywanie wędlin i sera: Przenieś wędliny i ser z foliowych opakowań do plastikowego lub papierowego pudełka wyłożonego papierem. To pomoże zachować ich świeżość i zapobiegnie przyspieszonemu psuciu się.
- Przechowywanie sałaty: Podziel liście sałaty, osusz je dokładnie i umieść w pojemniku wyłożonym suchym papierowym ręcznikiem. Papier wchłonie nadmiar wilgoci, co opóźni proces psucia się sałaty.
- Kreatywne wykorzystanie resztek: W słoiku z resztką majonezu dodaj zioła, przyprawy, trochę wody i octu. Energicznie wymieszaj, uzyskując smaczny sos do potrawy.
- Oszczędzanie zupy lub sosu: Jeśli zostanie ci nadmiar zupy lub sosu, przelej go do szczelnego woreczka lub pudełka i zamroź. To doskonała opcja na przyszłe wykorzystanie.
- Odświeżanie czerstwych wypieków: Czerstwe wypieki możesz odświeżyć, podgrzewając je w piekarniku. Dzięki temu odzyskają one swoją chrupkość i smak.
- Odpowiednie przechowywanie warzyw: Zioła, szparagi czy szczypiorek możesz przechowywać lekko zanurzone w wodzie. To pomoże zachować ich świeżość przez dłuższy czas.
- Ochrona sera przed wysychaniem: Aby uchronić ser przed wysychaniem w lodówce, posmaruj go cienką warstwą masła przed przechowaniem.
Wprowadzenie tych prostych praktyk do codziennych nawyków pozwoli nie tylko ograniczyć marnowanie żywności, ale także oszczędzić pieniądze oraz docenić pełen potencjał smakowy i odżywczy każdego produktu spożywczego. Zrównoważone podejście do przechowywania i wykorzystywania żywności ma pozytywny wpływ zarówno na środowisko, jak i na jakość naszych posiłków.