Wyobraź sobie teraz ilość plastikowych odpadów, które produkujemy każdego dnia. To prawdziwa góra śmieci, która rośnie i wpływa na nasze środowisko. Dlatego tak ważny jest recykling tworzyw sztucznych i promowanie tego typu działań. W dalszej części artykułu dowiesz się, jakie są korzyści z recyklingu plastiku i jakie wyzwania napotykamy w procesie przetwarzania tych materiałów. Zapraszam do odkrywania fascynującego świata recyklingu, gdzie nasze działania mogą mieć ogromne znaczenie dla przyszłości naszej planety.
Rodzaje tworzyw sztucznych
Czy wiesz, że każdego roku produkcja tworzyw sztucznych sięga milionów ton? Te materiały, które są nieodłączną częścią naszego codziennego życia, mają swoje początki w przetwarzaniu ropy naftowej. Właśnie w tym procesie powstają polimery – duże cząsteczki, składające się z mniejszych jednostek nazywanych monomerami. Jednak, gdy przychodzi do biodegradacji tworzyw sztucznych, tempo rozkładu jest niezwykle powolne. W zależności od rodzaju materiału, wyroby z plastiku mogą rozkładać się w ziemi nawet przez kilkaset lat.
Wśród najbardziej popularnych tworzyw sztucznych znajdują się PET, PE, PP, PS i PVC. Politereftalan etylenu (PET) wykorzystuje się w butelkach i opakowaniach. Z kolei polietylen (PE) używa się m.in. do produkcji worków na zakupy. Polipropylen (PP) znajduje zastosowanie w wielu produktach codziennego użytku, takich jak pojemniki na żywność, a polistyren (PS) często występuje w opakowaniach jednorazowych. Natomiast polichlorek winylu (PVC) jest powszechnie wykorzystywany w przemyśle budowlanym i do produkcji rur.
Co z tworzyw sztucznych nadaje się do recyklingu?
Butelki plastikowe, w tym butelki po napojach, kosmetykach i środkach czystości, stanowią jedną z najczęściej recyklingowanych form tworzyw sztucznych. Po odpowiednim zbieraniu i sortowaniu mogą zostać przetworzone w procesie recyklingu mechanicznego lub chemicznego.
Folie plastikowe, takie jak folie spożywcze, torby na zakupy, opakowania do przechowywania żywności czy worki na śmieci, również są idealne do recyklingu. Przetwarzanie folii polega na rozdrabnianiu i przetapianiu plastiku, a następnie wytwarzaniu nowych folii, worków, mat czy innych produktów opakowaniowych.
Kolejnymi produktami nadającymi się do przetworzenia są pojemniki plastikowe, takie jak pojemniki na żywność, opakowania kosmetyczne i chemikaliów, skrzynki na owoce czy pudełka na jajka. Przez odpowiednie sortowanie i przetwarzanie, te materiały można wykorzystać do produkcji nowych pojemników, doniczek, rur czy mebli.
Przeczytaj też artykuł:
Sortowanie śmieci
Recykling mechaniczny i chemiczny
Recykling mechaniczny i chemiczny to dwa główne procesy przetwarzania tworzyw sztucznych w celu ich powtórnego wykorzystania. Odzyskiwanie surowców może odbywać się na dwa różne sposoby:
- Bez wprowadzania zmian w strukturze chemicznej – recykling mechaniczny, który polega na rozdrobnieniu odpadów w celu otrzymania regranulatu lub recyklatu, spełniającego określone standardy jakościowe. W przypadku recyklingu materiałowego wykorzystuje się termoplastyczne właściwości przetwarzanych tworzyw sztucznych. Najczęściej poddawane recyklingowi mechanicznemu są butelki i folie opakowaniowe.
- Z wprowadzeniem zmian w strukturze chemicznej – recykling chemiczny (surowcowy), który polega na degradacji tworzywa do związków o niższej masie cząsteczkowej lub do pierwotnych związków chemicznych (oraz ich pochodnych). Podczas tego procesu tworzywa sztuczne poddaje się różnym procesom chemicznym, takim jak termiczny rozkład, hydroliza, piroliza lub gazifikacja. Te procesy mają na celu rozbić tworzywo na mniejsze składniki chemiczne.
Recykling surowcowy to krok w kierunku bardziej zrównoważonej gospodarki. Umożliwia przekształcenie odpadów tworzyw sztucznych w wartościowe surowce, które wykorzystuje się w kolejnych procesach produkcyjnych. Jest to istotne nie tylko z perspektywy ochrony środowiska, ale także z ekonomicznego punktu widzenia. Recykling surowcowy przyczynia się do zmniejszenia kosztów związanych z pozyskiwaniem nowych surowców i produkcją nowych wyrobów.
Materiały plastikowe i ich recykling
Dla tworzyw sztucznych o odpowiedniej jakości często stosuje się recykling chemiczny, w tym technikę hydrolizy. Hydroliza, wykorzystująca parę wodną, umożliwia rozkład polimerów polikondensacyjnych i ich dalsze przetworzenie.
Recykling mechaniczny, z kolei, stosuje się do butelek plastikowych (PET), profili okiennych PVC, rur PVC, styropianu (EPS), folii rolniczych, butelek polietylenowych (HDPE) oraz zderzaków samochodowych. W procesie recyklingu mechanicznego, poprzez tworzenie mieszanek, dodawanie różnych substancji i wprowadzanie innowacji, odpady te są poddawane uszlachetnianiu w celu zwiększenia wytrzymałości, sztywności i lepkości materiałów wtórnych.
W przypadku tworzyw o wysokim stopniu zanieczyszczenia, stosuje się proces spalania. Taka metoda umożliwia odzyskanie zawartej w tworzywach energii cieplnej.
Zobacz również: Plastik z recyklingu
Czynniki utrudniające proces recyklingu tworzyw sztucznych
Proces recyklingu tworzyw sztucznych może napotkać różne czynniki utrudniające, które mogą wpływać na efektywność i skuteczność tego procesu. Tworzywa sztuczne często są zanieczyszczone innymi substancjami lub materiałami, co może utrudniać ich recykling. Przykłady takiego zanieczyszczenia to obecność żywności, olejów, farb, klejów lub innych substancji, które mogą być trudne do usunięcia.
W przypadku procesu recyklingu, nie wszystkie tworzywa można skutecznie przetworzyć w ramach jednej technologii. Każde tworzywo może wymagać innego procesu recyklingu, temperatury, czasu przetwarzania i dodatkowych substancji chemicznych. Niektóre tworzywa mogą być bardziej podatne na rozpuszczalniki chemiczne, podczas gdy inne mogą wymagać specjalistycznych urządzeń do rozdrobnienia i sortowania.
W związku z tym, konieczne jest sortowanie i oddzielne przetwarzanie różnych rodzajów tworzyw, aby uzyskać najlepsze rezultaty recyklingu. Proces sortowania może być czasochłonny i wymagać zaangażowania pracowników oraz specjalistycznych urządzeń, takich jak separatory, tamy magnetyczne, analizatory optyczne, aby rozpoznać i oddzielić różne rodzaje tworzyw.
Recykling tworzyw sztucznych – ciekawe fakty
- Odpady tworzyw sztucznych stanowią tylko 7% masy wszystkich śmieci.
- Przeciętny mieszkaniec Polski zużywa około 60 kg tworzyw sztucznych rocznie.
- Tylko 10% odpadów zostaje odpowiednio odzyskanych i poddanych recyklingowi.
- Wartość opałowa zmieszanych tworzyw sztucznych wynosi około 40 MJ/kg, podczas gdy wartość opałowa oleju opałowego to 44 MJ/kg.
- Przetworzenie jednej plastikowej torby pozwala na odzyskanie energii, która pozwoliłaby na pracę 60-watowej żarówki przez około 10 minut.
- Nie trzeba dokładnie myć plastikowych opakowań przed wyrzuceniem do odpowiednich pojemników. Wystarczy opróżnić je z zawartości, aby ułatwić proces recyklingu.
- Torebka foliowa rozkłada się około 120 lat, a plastikowa butelka około 500 lat.
- Spalanie tworzyw sztucznych powinno odbywać się tylko w specjalnie przygotowanych spalarniach, które spełniają odpowiednie normy bezpieczeństwa.
- Żółte pojemniki, przeznaczone do recyklingu tworzyw sztucznych, służą do zbierania pustych i zgniecionych plastikowych butelek (bez zakrętek), opakowań po jogurtach, margarynach, środkach czystości, kosmetykach, a także torebek foliowych i reklamówek. Warto jednak pamiętać, że do tych pojemników nie powinno się wrzucać opakowań po środkach niebezpiecznych, lekach, smarach, farbach i olejach.