Temat zanieczyszczonego powietrza powraca niczym bumerang gdy tylko ludzie zaczynają palić w piecach. Szarawa chmura zanieczyszczeń i spalin unosząca się nad miastem kumuluje się coraz bardziej. Nie jest to zjawisko naturalnie występujące w przyrodzie – smog to tylko i li efekt działań człowieka.
Co to jest smog i jak powstaje?
Termin smog powstał z angielskiego połączenia słów smoke (dym) oraz fog (mgła) i bardzo dobrze obrazuje to zjawisko. To nic innego jak mieszanina różnych zanieczyszczeń unoszących się w powietrzu. W skład smogu wchodzą pyły o średnicy pomiędzy 10 a 2,5 mikrometra oraz gazy takie jak dwutlenek siarki, benzen i dwutlenek azotu.
Pyły, które zanieczyszczają nasze powietrze są na tyle małe, że bez trudu osadzają się w naszych płucach i oskrzelach, powodując kaszel i duszności. Niebezpieczne substancje przedostają się też potem do krwi, zatruwając nasz organizm.
Bezwietrzna zimowa aura bez opadów sprzyja zaleganiu mas powietrza, co powoduje powstanie zjawiska smogu. Powietrze staje się szare i gęste od zanieczyszczeń. Największy problem jest w okresie grzewczym to jest między wrześniem a marcem. W tym czasie w niektórych polskich miastach normy pyłów mogą być przekroczone nawet o 3000%.
Smog w Polsce
Niestety jakość powietrza w miastach w naszym kraju jest bardzo zła. Na 50 miast w Unii Europejskiej z najgorszą jakością powietrza aż 36 to miasta w Polsce. Wydawać by się mogło, że problem zanieczyszczenia dotyka bardzo dużych aglomeracji, tymczasem na pierwszym miejscu miast z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem znajduje się niespełna 20-tysięczne miasteczko w województwie śląskim.
Przyczyny smogu
Obwiniamy fabryki oraz samochody, których jest coraz więcej na drogach, ale tak naprawdę za 40% zanieczyszczenia w okresie zimowym odpowiada każdy z nas. Najwięcej szkodliwych substancji wytwarzają indywidualne źródła ciepła. Transport to 5,5% zanieczyszczeń, a przemysł 16%. Mamy więc realny wpływ na to, jakim powietrzem oddychamy. Paląc śmieci i węgiel emitujemy niebezpieczny pył PM10, który później wdychamy. Trujemy sami siebie. Poza tym, czym ogrzewamy domy, musimy również przyjrzeć się ich ociepleniu. Odpowiednia izolacja budynku mogłaby także pośrednio przyczynić się do walki ze smogiem. W jaki sposób? Izolacja oznacza, że mniej ciepła ucieka z naszych mieszkań, a co za tym idzie nie musielibyśmy tak dużo palić.
Naturalnie sytuacja energetyczna nie pozwala wielu z nas zainwestować ani w odpowiednie ocieplenie ani też w ekologiczne paliwa, bo to wiązałoby się ze zmianą pieca lub całkowitą przebudową instalacji. Ubóstwo energetyczne dotyka już co ósmego Polaka. Nie jesteśmy w stanie pokryć kosztów związanych z ogrzewaniem, wodą czy prądem, dlatego palimy czym się da.
Czy smog jest groźny dla zdrowia?
Szacuje się, że z powodu zanieczyszczeń znajdujących się w powietrzu rocznie umiera aż 93 tys. Polaków. Na każde pięć zgonów na świecie jeden spowodowany złym stanem powietrza. Bo smog powoduje bardzo poważne choroby takie jak astma, obturacyjne choroby płuc, niewydolność oddechową, nowotwory płuc i górnych dróg oddechowych, niewydolność krążenia, zawały serca czy udary mózgu.
Oddychając zanieczyszczonym, pełnym pyłu i szkodliwych gazów powietrzem skracamy długość naszego życia oraz zwiększamy ryzyko zapadalności na choroby układu krążenia, oddechowego czy nerwowego.
Na tym niestety nie koniec. Smog wywiera także bardzo negatywne skutki na środowisko. To zanieczyszczone gleby i ziemie. To również pył, który osadza się na każdej powierzchni – na roślinach, budynkach.
Jak chronić się przed szkodliwymi skutkami smogu?
By chronić siebie oraz swoich bliskich po pierwsze podczas silnego stężenia pyłów i złej jakości powietrza nie powinniśmy wychodzić z domu. Ponadto dobrze zaopatrzyć się w maseczkę antysmogową – jeśli już musimy wychodzić w godzinach szczytu, kiedy smog osiąga swoją najwyższą wartość w ciągu dnia.
Jak zapobiegać smogowi?
By ograniczyć zanieczyszczenie powietrza, zwłaszcza zimą i poprawić jego jakość musimy przede wszystkim uświadomić sobie, że palnie w starych piecach czym popadnie jest bardzo szkodliwe. Wprowadzona w 2019 roku ustawa antysmogowa miała na celu ograniczenie spalania paliw stałych – zwłaszcza w dużych miastach. Nim jednak zobaczymy jej skutki musi minąć kilka sezonów grzewczych.
Inne, niemniej ważne elementy pomagające zniwelować zjawisko smogu to:
- Przechodzenie na odnawialne źródła energii (OZE) – np. fotowoltaika, pompa ciepła
- Mniej betonozy, zadbanie o nasadzenia w mieście – rośliny produkują tlen i pomagają naturalnie oczyszczać powietrze
- Ograniczenie ruchu samochodowego – korzystaj z autobusów miejskich, które coraz częściej są elektryczne lub z rowerów czy hulajnóg miejskich
- Domki jednorodzinne podłączone do sieci miejskiej lub z instalacją ekologiczną
Co ja mogę zrobić żeby zmniejszyć smog?
Każdy z nas może i powinien zwrócić uwagę na to, by ograniczyć swój wkład w emisję szkodliwych substancji do atmosfery. Winni jesteśmy to sobie, naszej planecie oraz przyszłym pokoleniom. Wymieniając indywidualne piece na węgiel w swoich domach na ogrzewanie systemowe możemy ograniczyć emisję pyłów niemal 50-krotnie. Elektrociepłownie zlokalizowane są zazwyczaj poza miastem, więc likwiduje to problem zanieczyszczenia w centrach miasta. Poza tym produkcja ciepła wytwarzana jest w bardziej optymalnych i kontrolowanych warunkach niż ma to miejsce w przydomowych piecach na węgiel.
Poza zmianą w ogrzewaniu domowym, ograniczmy również jazdę samochodem na rzecz elektrycznych autobusów czy hulajnóg. Jeśli już korzystamy z auta, róbmy to bardziej efektywnie – jedźmy razem z kolegami do pracy, współdzielmy samochód a krótsze dystanse pokonujmy po prostu pieszo.